Kính lúp là dụng cụ quang học bổ trợ cho mắt để quan sát các vật nhỏ. Kính lúp được cấu tạo bởi một thấu kính hội tụ (hay một hệ ghép tương đương với một thấu kính hội tụ) có tiêu cự nhỏ (vài centimét).

1/ Số bội giác

Góc trông (góc nhìn) α_o vật trực tiếp

Góc trông ảnh (góc nhìn ảnh) α qua thấu kính​

Số bội giác là đại lượng đặc trưng cho các dụng cụ quang học bổ trợ cho mắt, được xác định bằng thương số giữa góc trông ảnh qua dụng cụ quang học và góc trông trực tiếp vật

\[G = \dfrac{\tan\alpha }{\tan\alpha_{o} }\]​

trong đó

• α: góc trông ảnh qua dụng cụ quang học
• α_o: góc trông vật có giá trị lớn nhất được xác định trong từng trường hợp
• Đối với góc trông nhỏ tan α ∼ α; tan α_o ∼ α_o

Sự tạo ảnh bởi kính lúp

• Khi quan sát qua kính lúp mắt nhìn ảnh ảo của vật đó qua kính => phải đặt vật cần quan sát trong khoảng tiêu cự phía trước kính.
• Ảnh thu được phải nằm trong khoảng nhìn rõ của mắt => trong quá trình quan sát vật qua kính lúp ta phải điều chỉnh khoảng cách từ vật đến kính lúp sao cho thu được ảnh rõ nét.
• Ngắm chừng: là động tác quan sát ảnh qua kính ở một vị trí xác định.
• Để mắt không bị mỏi người ta thường thực hiện ngắm chừng ở điểm cực viễn của mắt.

các ngắm chừng vật qua kính-lúp

Số bội giác của kính lúp khi ngắm chừng ở vô cực (điểm cực viễn)

\[G_{\infty } = \dfrac{OC_{c}}{f}=\dfrac{Đ}{f}\]​

Trong đó

• Đ=OC$_{c}$: khoảng cách từ quang tâm của thấu kính mắt đến điểm cực cận của mắt (Đối với mắt không có tật trong vật lí người ta thường lấy Đ = 25cm = 0,25m)
• f: tiêu cự thấu kính hội tụ của kính lúp (m)

Trong quá trình sản xuất, trên kính lúp thường ghi các giá trị 3x; 5x; 8x ... sẽ có số bội giác tương ứng là 3; 5; 8 ... chúng có khả năng làm cho góc trông ảnh qua kính lớn hơn ba lần, năm lần, tám lần ... góc trông trực tiếp vật (Nói một cách ngắn gọn là tạo ảnh lớn gấp 3 lần, 5 lần, 8 lần vật ...)
Bài tập vận dụng:
Bài 1: Một người có khoảng nhìn rõ từ 15cm đến ∞. Người đó quan sát vật nhỏ qua kính lúp tiêu cự 5cm.
a/ Xác định khoảng đặt vật trước kính
b/ Tính số bội giác của người đó khi ngắm chừng ở vô cực (ngắm chừng ở cực viến)
Khoảng đặt vật phía trước phải thỏa mãn điều kiện thu được ảnh qua kính nằm trong khoảng nhìn rõ của mắt
=> d'₁ = -OC$_{c}$ = -15cm => d₁ = d'₁f/(d'₁-f) = 3,75cm
d'₂ = -OC$_{v}$ = ∞ => d₂= f = 5cm
=> khoảng đặt vật 3,75cm ≤ d ≤ 5cm
Số bội giác khi ngắm chừng ở vô cực của người đó
G = Đ/f = 15/5= 3

Xem thêm:
Tổng hợp lý thuyết, bài tập vật lí lớp 11 chương mắt và các dụng cụ quang

nguồn: vật lí phổ thông trực tuyến​