1/ Từ trường của dòng điện thẳng dài:

Từ trường của dòng điện thẳng dài có các đường sức từ là những đường tròn đồng tâm nằm trong cùng một mặt phẳng mà ta xét.

Qui tắc bàn tay phải 1 xác định chiều của các đường sức từ: Nắm tay phải dọc theo dòng điện, ngón cái chỉ chiều dòng điện, chiều từ cổ tay đến các ngón tay chỉ chiều đường sức từ
Quy tắc tay phải 1: xác định véc tơ cảm ứng từ \[\vec{B}\] gây ra tại một điểm. \[\vec{B}\] có phương tiếp tuyến với cảm ứng từ tại điểm cần xét.

Độ lớn cảm ứng từ của dòng điện thẳng dài gây ra tại một điểm

\[B=2.10^{-7}\dfrac{I}{r}\]​

Trong đó:

• B: cảm ứng từ tại một điểm (T)
  
• r: khoảng cách từ dòng điện đến điểm cần tính (m)

2/ Từ trường của dòng điện tròn.

Đường sức từ của dòng điện tròn là các đường không cắt nhau.

Cảm ứng tại tâm của dòng điện tròn do 1 vòng dây gây ra.

\[B=2\pi .10^{-7}\dfrac{I}{R}\]​

Trong đó:

• B: độ lớn cảm ứng từ tại tâm vòng dây(T)
  
• R: bán kính của vòng dây (m)
  
• I: Cường độ dòng điện (A)

Quy tắc tay phải 2: xác định chiều cảm ứng từ của dòng điện tròn.
Quy tắc tay phải 2: chiều từ cổ tay đến các ngón tay chỉ chiều dòng điện, ngón cái chỉ chiều của véc tơ cảm ứng từ \[\vec{B}\]
3/ Từ trường của ống dây hình trụ
Đường sức từ bên trong ống dây hình trụ. Chiều các đường sức từ tuân theo qui tắc tay phải 2

Cảm ứng từ gây ra bên trong lòng ống dây có chiều dài l gồm N vòng dây cuốn sát nhau.

\[B=4\pi .10^{-7}.I.\dfrac{N}{l}\]​

Trong đó

• N: là số vòng dây
  
• l: chiều dài của ống dây (m)

Giải thích cách chế tạo nam châm điện
Nam châm điện: gồm dây điện cuốn thành vòng quanh một lõi sắt
Khi có dòng điện chạy qua, từ trường bên trong lòng cuộn dây cuốn quanh lõi sắt tuân theo qui tắc bàn tay phải 2. Nó có chiều đi vào và đi ra (giống như nam châm thẳng). Sắt là một loại vật liệu từ hóa (có khả năng nhiễm từ) nên lõi sắt biến thành một nam châm thẳng có cực bắc trùng với chiều đi ra của các đường cảm ứng từ, cực còn lại là cực nam.

các cực của nam châm điện​

Kết luận: có thể coi dòng điện tròn (gồm 1 vòng dây, hoặc ống dây) có tác dụng tương đương với một nam châm thẳng có các cực tuân theo qui tắc các đường sức từ có chiều đi ra từ cực bắc và đi vào từ cực nam.

4/ Nguyên lý chồng chất từ trường:

Cảm ứng từ tại một điểm do nhiều dòng điện gây ra được xác định bằng biểu thức véc tơ:

\[\vec{B}=\vec{B_{1}}+\vec{B_{2}}+\vec{B_{3}}+...\]​

Cách vẽ chiều của dòng điện hoặc cảm ứng từ trong không gian và trong mặt phẳng

Xem thêm:
Tổng hợp lý thuyết, bài tập vật lí lớp 11 chương từ trường

nguồn vật lí phổ thông trực tuyến