Có hai yếu tố chính hạn chế sự phát triển của các ngọn núi, Nadine McQuarrie, giáo sư khoa địa chất và khoa học môi trường tại Đại học Pittsburgh cho biết.
Yếu tố hạn chế đầu tiên là trọng lực. Nhiều ngọn núi hình thành do các chuyển động trong lớp bề mặt Trái đất được gọi là kiến tạo mảng. Lý thuyết mô tả lớp vỏ Trái đất thường xuyên di động và “năng động”, được chia thành các phần lớn xoay quanh theo thời gian. Khi hai tấm va chạm, lực tác động buộc vật liệu từ các cạnh chạm của chúng di chuyển lên trên. Đây là cách dãy núi Himalaya ở châu Á, bao gồm đỉnh Everest hình thành.
“Các mảng tiếp tục đẩy nhau và các ngọn núi tiếp tục phát triển, cho đến khi nó trở nên “quá khó để làm điều đó chống lại trọng lực. Tại một số thời điểm, ngọn núi trở nên quá nặng, và khối lượng riêng của nó ngăn chặn sự tăng trưởng đi lên do sự giòn của hai mảng”, McQuarrie nói.
Nhưng núi cũng có thể hình thành theo những cách khác. Chẳng hạn, những ngọn núi lửa, giống như quần đảo Hawaii, hình thành từ đá nóng chảy phun trào qua lớp vỏ của hành tinh và bắt đầu chồng chất lên nhau. Nhưng cho dù những ngọn núi được hình thành như thế nào, cuối cùng chúng cũng trở nên quá nặng nề và chịu thua trọng lực.
Nói cách khác, nếu Trái đất có trọng lực thấp hơn, những ngọn núi sẽ phát triển cao hơn. Đó thực sự là những gì đã xảy ra trên sao Hỏa. Nhiều khả năng là do sao Hỏa có trọng lực thấp và tốc độ phun trào cao, dòng dung nham trên núi tiếp tục tồn tại trên sao Hỏa lâu hơn bao giờ hết.
Hơn nữa, lớp vỏ của sao Hỏa không được chia thành các mảng giống như hành tinh của chúng ta. Trên Trái đất, khi các mảng di chuyển xung quanh và trên các điểm nóng – các khu vực của lớp phủ bắn ra các luồng nóng – hình thành núi lửa mới và núi lửa hiện tại đã dừng hoạt động. Hoạt động trong lớp phủ của Trái đất phân phối dung nham trên một khu vực rộng lớn hơn, tạo thành nhiều núi lửa. Trên sao Hỏa, lớp vỏ không di chuyển nên dung nham chồng chất thành một ngọn núi lửa lớn, đơn lẻ.
Yếu tố hạn chế thứ hai cho sự phát triển của núi trên Trái đất là sông. Lúc đầu, những dòng sông làm cho những ngọn núi trông cao hơn – chúng chạm vào các cạnh của núi và làm xói mòn vật chất, tạo ra những kẽ hở sâu.
Khi các dòng sông làm xói mòn đất đá, các kênh của chúng có thể trở nên quá dốc. Điều này có thể kích hoạt các vụ lở đất mang đất đá ra khỏi ngọn núi và hạn chế sự phát triển của nó.
Những ngọn núi dưới nước bị hạn chế tương tự bởi trọng lực và lở đất nhưng chúng có thể cao hơn nhiều so với những ngọn núi trên đất liền vì nước có mật độ cao hỗ trợ chúng chống lại trọng lực nhiều hơn không khí, .
Everest thường được gọi là đỉnh cao nhất của Trái đất, nhưng cũng có những ứng cử viên khác cho danh hiệu “ngọn núi cao nhất thế giới”. Mauna Kea, một ngọn núi lửa không hoạt động ở Hawaii, là ngọn núi cao nhất thế giới nếu được đo từ gốc của nó nằm sâu dưới Thái Bình Dương tới đỉnh của nó. Nó có kích thước 10.210m, cao hơn một chút so với Everest. Nhưng khi đo từ mực nước biển, đỉnh Everest cao hơn hai lần so với Mauna Kea và đỉnh Everest là điểm cao nhất trên thế giới.
nguồn: khoahoc.tv