Tính chất vật lí của phenol, hóa học phổ thông

I. Định nghĩa và phân loại Phenol

1. Phenol là gì?

– Phenol là những hợp chất hữu cơ trong phân tử có nhóm OH liên kết trực tiếp với nguyên tử C của vòng benzen.

* Lưu ý: Phân biệt giữa phenol và ancol thơm (phenol có nhóm OH liên kết trực tiếp với C của vòng benzen, ancol có nhóm OH liên kết với C của nhánh).

2. Phân loại phenol

– Những phenol mà phân tử có chứa 1 nhóm –OH thì phenol thuộc loại monophenol. Ví dụ: phenol, o-crezol, m-crezol, p-crezol,…

– Những phenol mà phân tử có chứa nhiều nhóm –OH thì phenol thuộc loại poliphenol.

* Nhận xét: Phenol cũng là tên riêng của  hợp chất cấu tạo bởi nhóm phenyl liên kết với nhóm hiđroxyl (C₆H₅-OH), chất tiêu biểu cho các phenol.

II. Tính chất vật lí của Phenol

– Phenol ít tan trong nước lạnh, tan nhiều trong nước nóng nên dùng để tách bằng phương pháp chiết.

– Là chất rắn, độc, khi để lâu trong không khí bị chảy rữa do hút ẩm và chuyển thành màu hồng.

IV. Điều chế Phenol

1. Điều chế phenol từ benzen

C₆H₆ → C₆H₅Cl → C₆H₅ONa → C₆H₅OH

C₆H₆ → C₆H₅CH(CH₃)₂ → C₆H₅OH

2. Điều chế phenol bằng phương pháp chưng cất nhựa than đá

– Nhựa than đá + NaOH dư.

– Chiết để lấy lớp nước có C₆H₅ONa.

– C₆H₅ONa + HCl → C₆H₅OH + NaCl

V. Ứng dụng của phenol

+ Phenol được dùng trong nhiều lĩnh vực khác nhau:

– Công nghiệp chất dẻo: phenol là nguyên liệu để điều chế nhựa phenol formaldehyde.

– Công nghiệp tơ hóa học: Từ phenol tổng hợp ra tơ polyamide.

– Nông dược: Từ phenol điều chế được chất diệt cỏ dại và kích thích tố thực vật 2,4 – D (là muối natri của axit 2,4 điclophenoxiaxetic).

– Phenol cũng là nguyên liệu để điều chế một số phẩm nhuộm, thuốc nổ (axit picric).

– Do có tính diệt khuẩn nên phenol được dùng để trực tiếp làm chất sát trùng, tẩy uế, hoặc để điều chế các chất diệt nấm mốc (ortho – và para – nitrophenol…)