Sóng dừng là sóng cơ có các nút sóng và bụng sóng cố định trong không gian. Sóng dừng được tạo ra từ sự giao thoa của sóng tới và sóng phản xạ.

Hình ảnh 1 bó sóng, các điểm đứng yên không dao động (nút sóng), những điểm dao động với biên độ cực đại (bụng sóng) của sóng dừng trên một sợi dây​

Video về sóng dừng với hai đầu dây cố định

1/ Sự phản xạ của sóng:
Phản xạ của sóng trên vật cản cố định: khi phản xạ trên vật cản cố định, sóng phản xạ luôn luôn ngược pha với sóng tới ở điểm phản xạ.

Phản xạ của sóng trên vật cản tự do: khi phản xạ trên vật cản cố định, sóng phản xạ luôn luôn cùng pha với sóng tới ở điểm phản xạ.
Sóng phản xạ trên vật cản tự do, sóng tới và sóng phản xạ cùng pha với nhau
Sóng dừng đối với sợi dây có hai đầu cố định

Sóng lan truyền từ điểm P đến điểm M đi qua M đến Q gặp vật cản cố định sẽ tạo ra sóng phản xạ dao động ngược pha với sóng tới. Sóng tới là liên tục => sóng phản xạ cũng liên tục cùng tần số, cùng biên độ nhưng ngược pha => khi sóng tới và sóng phản xạ gặp nhau sẽ giao thoa với nhau => tạo ra các bó sóng với các điểm dao động với biên độ cực đại gọi là bụng sóng, những điểm dao động cực tiểu gọi là nút sóng. Tùy vào tần số dao động khác nhau mà ta có thể tạo được nhiều bó sóng dừng trên dây.​

Hình ảnh sóng dừng đối với dây có hai đầu cố định​

Điều kiện có sóng dừng đối với sợi dây có hai đầu cố định

\[L=k\dfrac{\lambda }{2}\]​

Trong đó:

• L: chiều dài dây; K ∈ N*
• λ: bước sóng
• k = số bụng sóng = số nút sóng - 1

Sóng dừng đối với sợi dây có một đầu cố định một đầu tự do

Lập luận tương tự ta cũng thu được kết quả như trên

Hình ảnh sóng dừng đối với dây có một đầu cố định một đầu tự do

Điều kiện có sóng dừng đối với sợi dây có một đầu cố định một đầu tự do

\[L=(k+\dfrac{1}{2})\dfrac{\lambda }{2}\]​

Trong đó:

• L: chiều dài dây;
• λ: bước sóng
• K ∈ N; k=số bụng sóng - 1=số nút sóng - 1
• Đầu cố định của sóng dừng tương đương với 1 nút sóng
• Khoảng cách giữa hai nút sóng liên tiếp=khoảng cách giữa hai bụng sóng liên tiếp = λ/2
• Khoảng cách giữa nút sóng và bụng sóng liên tiếp = λ/4

Xem thêm:
Tổng hợp lý thuyết,, bài tập vật lí lớp 12 chương sóng cơ, sóng âm

nguồn vật lí phổ thông ôn thi quốc gia