Tính chất hóa học của Akađien, hóa học phổ thông

III. TÍNH CHẤT HÓA HỌC Akađien

1. Phản ứng cộng H₂, cộng dung dịch Br₂và cộng HX

Do mang liên kết đôi C=C trong phân tử nên ankađien cũng có phản ứng đặc trưng là phản ứng cộng. Vì có chứa 2 liên kêt đôi C=C nên ankađien có thể tham gia phản ứng cộng theo tỉ lệ mol 1 : 1 hoặc 1 : 2.

a. Cộng tỉ lệ mol 1:1

– Cộng kiểu 1,2 (ở nhiệt độ thấp khoảng -80⁰C): phản ứng này chỉ tác động đến 1 liên kết đôi C=C, liên kết còn lại giữ nguyên.

CH₂=CH-CH=CH₂ + H₂ $\xrightarrow{Ni,\text{ }{{t}^{0}}}$ CH₃-CH₂-CH=CH₂

– Cộng kiểu 1,4 (ở nhiệt độ cao hơn khoảng 40⁰C): phản ứng này tác động đến cả 2 liên kết đôi và tạo ra 1 liên kết đôi C=C mới nằm giữa 2 liên kết đôi ban đầu.

CH₂=CH-CH=CH₂ + H₂ $\xrightarrow{Ni,\text{ }{{t}^{0}}}$ CH₃-CH=CH-CH₃

– Buta−1,3−đien cũng như isopren có thể tham gia phản ứng cộng Cl₂, Br₂, HCl, HBr,… và thường tạo thành hỗn hợp các sản phẩm theo kiểu cộng 1,2 và cộng 1,4.

– Ở nhiệt độ thấp thì ưu tiên tạo thành sản phẩm cộng 1,2; ở nhiệt độ cao thì ưu tiên tạo ra sản phẩm cộng 1,4

Ví dụ: isopren phản ứng với brom theo tỉ lệ 1 : 1

– Ở 40^oC:

b. Cộng tỉ lệ mol 1:2               

CH₂=CH-CH=CH₂ + 2H₂  CH₃-CH₂-CH₂-CH₃

CH₂=CH-CH=CH₂ + 2Br₂ → CH₂Br-CHBr-CHBr-CH₂Br

CH₂=CH-CH=CH₂ + HBr → hh sp: CH₃-CHBr-CHBr-CH₃ + CH₃-CHBr-CH₂-CH₂Br + CH₂Br-CH₂-CH₂-CH₂Br

2. Phản ứng trùng hợp

Các phản ứng trùng hợp chủ yếu xảy ra theo kiểu 1,4.

nCH₂=CH-CH=CH₂ $\xrightarrow{Na,{{t}^{o}}}$  (-CH₂-CH=CH-CH₂-)_n

(Cao su buna)

nCH₂=C(CH₃)-CH=CH₂ $\xrightarrow{xt,{{t}^{o}},p}$ (-CH₂-C(CH₃)=CH-CH₂-)_n

(Cao su isopren)

3. Phản ứng oxi hóa

a. Oxi hóa hoàn toàn        

${{C}_{n}}{{H}_{2n-2}}~+\text{ }\dfrac{3n-1}{2}{{O}_{2}}~\to ~nC{{O}_{2}}~+\text{ }\left( n-1 \right){{H}_{2}}O$

Đặc điểm của phản ứng đốt cháy ankađien: n_CO2 > n_H2O và n_CO2 – n_H2O = n_ankađien

b. Oxi hóa không hoàn toàn: Ankađien cũng làm mất màu dung dịch thuốc tím ở ngay nhiệt độ thường.