Trả lời cho câu hỏi xung lượng là gì trong chương trình vật lí lớp 10 hay xung lực là gì ta sẽ không có khái niệm cụ thể mà nó được định nghĩa bằng một công thức toán, hiểu được ý nghĩa toán học của biểu thức sẽ hiểu được ý nghĩa vật lí của xung lượng
Khái niệm xung lượng nằm trong chương trình vật lí lớp 10 chủ đề động lượng
Xung lượng là gì?
xung lượng của lực bằng biến thiên động lượng của vật, trong vật lí cổ điển khối lượng của vật không thay đổi khi chuyển động => sự thay đổi vận tốc của vật cả về hướng và độ lớn phụ thuộc vào hướng, độ lớn của lực tác dụng và thời gian lực tác dụng.
Công thức tính xung lượng
Xung lực = \[\vec{F}.\Delta t\] = $$\Delta \vec{p}$$
- $$\Delta \vec{p}$$: độ biến thiên động lượng (kg.m/s)
- \[\vec{F}\] Lực tác dụng (N)
- Δt: thời gian tác dụng lực (s)
- Xung lực có đơn vị là N.s hoặc kg.m/s
Ý nghĩa vật lí của khái niệm xung lượng
Đối với vật có khối lượng không đổi, khái niệm xung lượng giúp chúng ta giải thích các hiện tượng vật lí liên quan đến hiệu quả tác dụng của một lực lên một vật không chỉ phụ thuộc vào độ lớn của lực, phương chiều lực tác dụng mà còn phụ thuộc vào thời gian lực tác dụng lên vật.
Trò chơi giật khăn trải bàn không làm đổ các vật đặt ở trên giúp ta hiểu rõ hơn về ý nghĩa xung lượng của lực:
Với một lực kéo nhẹ vừa đủ cộng với thời gian lâu (kéo từ từ) ta có thể làm cho các vật trên bàn bị rơi xuống đất. Với một lực kéo mạnh và thật nhanh (thời gian tác dụng của lực ngắn) ta có thể rút chiếc khăn trải bàn ra mà không làm rơi các đồ vật đặt ở trên.
Ví dụ về bài tập xung lượng
Bài 1: Một quả bóng 500g đang bay theo phương ngang với vận tốc 20m/s thì tới đập vào tường thẳng đứng và bật ngược trở lại theo đúng phương cũ với vận tốc có độ lớn như cũ. Tính:
a) Động lượng của quả bóng trước khi đập vào tường.
b) Độ biến thiên động lượng của quả bóng.
c) Lực trung bình do tường tác dụng vào quả bóng, biết thời gian bóng đập vào tường là 0,05s.
Hướng dẫn giải bài tập liên quan đến xung lượng, trả lời câu hỏi xung lượng là gì?
Chọn chiều dương là chiều chuyển động của quả bóng trước khi đập vào tường
m = 500g = 0,5kg; v = 20m/s; v’ = -20m/s (dấu của v’ phụ thuộc vào chiều dương ta chọn)
a/ Trước khi đập vào tường: p = mv = 0,5.20 = 10kg.m/s
Sau khi đập vào tường: p’= mv’ = -10kg.m/s
b/ Độ biến thiên động lượng Δp= p’ – p = – 20kg.m/s
c/ Δp = $F_{tb}$.Δt => $F_{tb}$ = – 400N
Bài 2: Một viên đạn 10g chuyển động với vận tốc 1000m/s xuyên qua tấm gỗ. Sau đó vận tốc của viên đạn là 500m/s, thời gian viên đạn xuyên qua tấm gỗ là 0,01s. Tính độ biến thiên động lượng và lực cản trung bình của tấm gỗ.
Hướng dẫn giải bài tập liên quan đến xung lượng, trả lời câu hỏi xung lượng là gì?
Chọn chiều dương là chiều chuyển động của viên đạn trước khi va chạm
m = 0,01kg; v = 1000m/s; v’ = 500m/s; t = 0,01s
Δp = m(v‘ – v) = 0,01(500 – 1000) = – 5(kg.m/s)
$F_{tb}$ = Δp/Δt = – 500 (N)