Axit photphoric, hóa học phổ thông

AXIT PHOTPHORIC hay đúng hơn là axit orthophosphoric là một axit có tính ôxi hóa trung bình và có công thức hóa học – H₃PO₄

Tính chất vật lí

Tồn tại ở dạng lỏng siro, không màu, không mùi, dễ tan trong nước và rượu, không độc.

Tính chất hóa học Axit photphoric

Là axit trung bình

– Trong dung dịch H₃PO₄ phân li thuận nghịch theo 3 nấc:

H₃PO₄ ↔ H⁺ + H₂PO₄^–

H₂PO₄^– ↔ H⁺ + HPO₄^2-

HPO₄^2- ↔ H⁺ + PO₄^3-

– Làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ.

– Tác dụng với oxit bazơ → muối + H₂O

2H₃PO₄ + 3Na₂O → 2Na₃PO₄ + 3H₂O

– Tác dụng với bazơ → muối + H₂O (tùy theo tỉ lệ phản ứng có thể tạo thành các muối khác nhau).

KOH + H₃PO₄ → KH₂PO₄ + H₂O

2KOH + H₃PO₄ → K₂HPO₄ + 2H₂O

3KOH + H₃PO₄ → K₃PO₄ + 3H₂O

– Tác dụng với kim loại đứng trước H₂ → muối + H₂

2H₃PO₄ + 3Mg → Mg₃(PO₄)₂ + 3H₂

– Tác dụng với muối → muối mới + axit mới

H₃PO₄ + 3AgNO₃ → 3HNO₃ + Ag₃PO₄

Tính oxi hóa – khử

Trong H₃PO₄, P có mức oxi hóa +5 là mức oxi hóa cao nhất nhưng H₃PO₄ không có tính oxi hóa như HNO₃ vì nguyên tử P có bán kính lớn hơn so với bán kính của N → mật độ điện dương trên P nhỏ → khả năng nhận e kém.

Các phản ứng do tác dụng của nhiệt

2H₃PO₄ → H₄P₂O₇ + H₂O (200 – 250⁰C)

Axit điphotphoric

H₄P₂O₇ → 2HPO₃ + H₂O (400 – 500⁰C)

Axit metaphotphoric

Chú ý: Axit photphorơ H₃PO₃ là axit 2 lần axit.

Điều chế Axit photphoric

– Trong phòng thí nghiệm:

P + 5HNO₃ đặc → H₃PO₄ + 5NO₂ + H₂O (t⁰)

– Trong công nghiệp:

Ca₃(PO₄)₂ + 3H₂SO₄ đặc → 3CaSO₄ + 2H₃PO₄ (t⁰)

Để điều chế H₃PO₄ với độ tinh khiết cao ta dùng sơ đồ: P → P₂O₅ → H₃PO₄

4P + 5O₂ → 2P₂O₅

P₂O₅ + 3H₂O → 2H₃PO₄

Nhận biết Axit photphoric

– Làm quỳ tím chuyển thành màu đỏ.

– Tạo kết tủa vàng với dung dịch AgNO₃.